Kind-ouder-leerkrachtgesprekken; hoe jij ouders kunt betrekken bij het leerproces

De vier succesfactoren bij het invoeren van kind-ouder-leerkracht gesprekken op school.

Leestijd: 5 minuten

Lees een inspirerend praktijkvoorbeeld van een school waar kind-ouder-leerkracht gesprekken succesvol zijn ingevoerd en de afstand tussen school en ouders kleiner is geworden. Janneke van Els, leerkracht op de Michiel de Ruyterschool te Nijmegen, vertelt.  Aan het einde van het interview vat ik samen welke succesfactoren er in het verhaal te vinden zijn voor het goede gesprek met ouders.

Het interview
Wat is de aanleiding geweest om kind-ouder-leerkracht gesprekken te introduceren op school? In welke behoefte voorziet het en wat is het doel?
“Als team merkten we dat er tijdens de rapportgesprekken afstand was tussen ons als leerkracht en de ouders. Ouders hadden vaak een achteroverleunende en afwachtende houding. Het was vaak eenrichtingsverkeer en als leerkracht kwamen we regelmatig belerend over. We wilden zelf meer naar de achtergrond in het gesprek. Zodat we veel meer samen met ouders konden gaan optrekken.

We zijn begonnen met het voeren van startgesprekken met ouders aan het begin van het schooljaar waarbij we het gesprek niet resultaatgericht (CITO-scores, prestaties) zijn ingaan, maar meer gericht op de ervaring van ouders met hun kinderen. Zij hebben immers ruime ervaring met hun kinderen en zijn wat dat betreft expert. Zij weten hoe zij met bepaald gedrag kunnen omgaan, weten waar het kind behoefte aan heeft, waar extra aandacht voor nodig is, etc. Zo kunnen we voortbouwen op de ervaringen van de ouders zelf. De aard van de gesprekken met ouders is dus veranderd vanuit de behoefte van het team om met ouders in contact te komen, uit te wisselen en een meer luisterende houding aan te nemen.”

Hoe zijn de leerkrachten, ouders en kinderen meegenomen in deze ontwikkeling?
“Ik heb in het kader van mijn opleiding onderzoek gedaan naar ouderbetrokkenheid. We wilden de afstand tussen school en ouders verkleinen en hen meer uitnodigen in de school. Ik ben met leerkrachten en ouders in gesprek gegaan over de vraag wat er in oudergesprekken aan bod zou moeten komen en wat in ouder-kind-leerkracht gesprekken. Over de uitkomsten van deze gesprekken en vervolgstappen hebben we steeds gecommuniceerd. Daar is een format uit voortgekomen. We zijn nu een paar jaar verder en merken dat we het format steeds meer loslaten. In het begin is het een prettig houvast. Op een gegeven moment krijg je meer vertrouwen en is het format steeds minder nodig als hulpmiddel bij het voeren van een goed gesprek.

Oudergesprekken worden indien nodig opgevolgd door kind-gesprekken. We bespreken dan wat de ouders en ons opvalt en vragen of ze dat herkennen. Ook hier gaat het om in contact komen met elkaar, uitwisselen en luisteren. Daarbij gaan we uit van de eigen oplossingen van de kinderen. We voeren deze gesprekken vanaf de kleuterklas, waarbij we soms gebruik maken van picto’s zoals de kinderkwaliteiten. Het levert niet altijd iets op. Ook dat is ok. Op een gegeven moment komt het wel.

Als de kinderen aangeven dat er thuis ook iets kan gebeuren, dan organiseren we een kind-ouder-leerkracht gesprek, waarbij we aan de ouders terugkoppelen wat er speelt en we samen kijken naar hoe daarmee om te gaan. Daarnaast voeren we ook rapportgesprekken. Zo is er een samenhangende gesprekscyclus ontstaan die gericht is op positiviteit: wat willen we graag bereiken, wat gaat er al goed en  welk volgende stapje kunnen we zetten?

Als team zijn we onszelf in de loop van de tijd gaan filmen om onszelf scherp te houden in de gespreksvoering. We kijken de opnames samen terug en bespreken wat er goed is gegaan en wat een volgend stapje is om verder te komen. We hebben ook allemaal een collega als maatje, waardoor we in een heel veilige omgeving kunnen delen wat er lastig is in de gesprekken.”

Waar moeten we rekening mee houden als we kind-ouder-leerkrachtgesprekken willen introduceren op school?
Realiseer je dat er altijd gesprekken zullen blijven met ouders die moeilijk blijven verlopen. Zo’n 90% van de gesprekken gaan heel goed in de zin dat zij echt gericht zijn op uitwisseling en samenwerking. Bij 10% van de gesprekken blijven we meer sturend aanwezig.

Welke valkuilen zijn er bij kind-ouder-leerkracht gesprekken?
We zijn als leerkrachten zo gewend om advies te geven, te vertellen en informatie te geven. We hebben echt moeten leren om stil te blijven tijdens het gesprek, te luisteren en ruimte te geven aan de oplossing van de ouders zelf. Ook al heb je een bepaald doel voor ogen met het gesprek, het is de kunst om ‘leeg te blijven denken’ zoals we dat zijn gaan noemen. Om alert te blijven op ‘wat komt er uit de ouder, wat wil deze vertellen?’ We gaan toch snel sturen, waardoor je de signalen van de ouder niet kunt horen.

Wat zijn dingen die goed werken bij het invoeren van kind-ouder-leerkracht gesprekken?
Toen duidelijk werd dat we startgesprekken van 20 – 30 minuten met ouders gingen voeren, was daar best wat ophef over. Het is namelijk een flinke investering die je gaat doen. We hebben voor ogen gehouden waar het aan bijdraagt (ouders betrekken bij het leerproces van de kinderen), we hebben ons gericht op de opbrengsten, we hebben gezamenlijk onderzocht hoe we dit het beste kunnen gaan doen en hebben afgesproken het gewoon te gaan doen en samen te gaan leren en experimenteren. Zo hebben we met elkaar steeds kleine stapjes gezet in een door het team gewenste richting.

Reflectie
Wat een inspirerend verhaal van Janneke van Els! Uit de ervaring van Janneke destilleer ik vier succesfactoren die bijdragen aan het succesvol invoeren van kind-ouder-leerkracht gesprekken:

• Ouders worden erkend als ervaringsdeskundigen in de omgang met de kinderen. Gezien vanuit het kind en kijkend naar de ordening in tijd: ouders komen eerst, daarna komt de leerkracht. De leerkracht kan verder bouwen op de ervaringen van de ouders. Als leerkrachten dat erkennen, kunnen de ouders de plek innemen die hen toekomt. Dit biedt een stevige basis voor een duurzame en opbouwende relatie tussen leerkracht en ouders.
• De benaderingswijze is gericht op het samen iets creëren in plaats van problemen oplossen. Er is een duidelijk en positief beeld van de toekomst waaraan gezamenlijk wordt gewerkt.
• Er wordt oplossingsgericht gewerkt, waarbij wordt gekeken naar wat al werkt en welke volgende stap gezet kan worden om te komen tot de gewenste situatie.
• De leerkrachten gaan uit van de autonomie en de competentie van kinderen, ouders en elkaar en werken gericht aan verbinding en relatie. Daarmee wordt voldaan aan de drie basisvoorwaarden voor leren en wordt de school steeds meer een krachtige leergemeenschap.

Ben je net als ik enthousiast geworden van bovenstaand verhaal en wil je ontdekken hoe jij op basis van deze principes op jouw school positieve gesprekken tussen leerkrachten en ouders tot stand kunt brengen? Neem dan nu contact met me op.

Heb jij ook positieve ervaringen met kind-ouder-leerkrachtgesprekken? Of roept het vragen bij je op? Laat onderstaand je reactie achter.